Malaria to jedna z najgroźniejszych chorób zakaźnych, obok zakażenia HIV oraz gruźlicy. Wywołuje ją 5 gatunków pasożyta - zarodźca malarii: Plasmodium falciparum, vivax, ovale, malariae i knowlesi. Rocznie choruje około 220 milionów osób, a umiera ponad 600 tysięcy, przede wszystkim dzieci w Afryce Subsaharyjskiej. Malaria występuje w ponad 100 krajach świata i przenoszona jest przez komary. W 2011 roku w Europie zarejestrowano 5482 przypadki zachorowań. W ogromnej większości są to przypadki importowane: zarażenia poza terenami tropikalnymi i subtropikalnymi endemicznego występowania tej choroby spotykane są u osób powracających z tych regionów, a także sporadycznie w pobliżu lotnisk i portów, gdzie zostają zawleczone komary z rodzaju Anopheles.
W Polsce notuje się rocznie od kilkunastu do kilkudziesięciu zachorowań na malarię. W naszym kraju od choroba nie występuje jako zarażenie rodzime od 1963 roku. W przypadku zachorowania u podróżnika i zastosowania jak najwcześniej odpowiedniego leczenia przeciwpasożytniczego, malaria jest całkowicie uleczalna.
Zapobieganie malarii.
Nie ma szczepionki przeciw malarii. W rejonach występowania tej choroby należy stosować metody niefarmakologiczne przeciw ukłuciom owadów oraz odpowiednie leki. Przed wyjazdem warto omówić konieczność stosowania metod profilaktycznych z lekarzem specjalistą oraz sprawdzić rejon docelowy podróży na wiarygodnych stronach WHO lub CDC
Metody niefarmakologiczne przeciw ukłuciom owadów:
- repelenty – należy wybrać preparaty zawierające DEET lub permetrynę,
- moskitiery naokienne i nadłóżkowe,
- spreje do pomieszczeń przeciw owadom,
- odpowiednia odzież (długie rękawy, długie nogawki),
- unikanie przebywania w miejscu i czasie największej aktywności owadów,
- klimatyzacja.
LEKI STOSOWANE NAJCZĘŚCIEJ W PROFILAKTYCE MALARII:
| Nazwa leku | Ewentualne objawy uboczne | Sposób przyjmowania | Dostępność w Polsce |
|---|---|---|---|
| Atowakwon z proguanilem (Malarone) | Bóle brzucha, nudności, wymioty, ból głowy | 1x dziennie | TAK |
| Chlorochina | Zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ból i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, bezsenność | 1x w tygodniu | TAK |
| Doksycyklina | Uczulenie na światło słoneczne, nudności, wymioty, grzybica pochwy | 1x dziennie | TAK |
| Meflochina (Lariam) | Ból głowy, bezsenność, koszmary senne, drgawki, zaburzenia nastroju, halucynacje, paranoja | 1x w tygodniu | NIE |
Uwaga! w wielu krajach istnieje oporność na chlorochinę! Przyjmowanie leku w tych rejonach nie ma sensu i nie uchroni przed zarażeniem!
Należy pamiętać, że WSZYSTKIE leki profilaktyczne należy zacząć przyjmować PRZED wyjazdem, stosować W TRAKCIE oraz przez określony czas PO podróży.
Wielu turystów boi się leków profilaktycznych przeciw malarii, podkreślając ich szkodliwe działanie. Należy jednak pamiętać, że malaria jest potencjalnie chorobą śmiertelną, a dawki leków stosowanych w profilaktyce są kilkakrotnie mniejsze niż w przypadku dawek leczniczych.
Niestety, nie ma żadnych pewnych objawów klinicznych, umożliwiających rozpoznanie lub wykluczenie malarii bez badań laboratoryjnych. Podstawą rozpoznania jest badanie mikroskopowe: gruba kropla i cienki rozmaz. Laboratorium referencyjnym jest Zakład Parazytologii Tropikalnej GUMed w Gdyni.
Ponadto w diagnostyce przydatny jest RDT - szybki test diagnostyczny, dostępny w niektórych laboratoriach. Drogim i mało dostępnym, ale bardzo dokładnym badaniem jest badanie krwi metodą PCR.